With such an important figure for a grandfather, Vera felt the duty to contribute to the creation of a book dedicated to Xanthos Lysiotis, a great man and an even greater poet. The book is not only a presentation of his poetry, but also his personality, for the benefit of younger generations, the future custodians of his rich cultural heritage.
With great effort and a lot of love, Vera compiled a collection of her father’s speeches and interviews capturing the passionate fighter, the romantic revolutionist, the man who dedicated his life to his homeland. The book was made as a gift to him, fulfilling, at the same time, our responsibility to teach future generations our history.
Τι έγραψε η κόρη Βέρα για τον πατέρα Ρένο Λυσιώτη…
Ακόμα και η πιο απαλλαγμένη από στερεότυπα γυναίκα θα το παραδεχτεί: η σχέση με τον μπαμπά είναι ξεχωριστή. Όχι επειδή η σχέση με τη μαμά δεν είναι εξίσου (ή και περισσότερο) κομβική για την διαμόρφωση δεκάδων πτυχών της προσωπικότητας της, αλλά επειδή ο μπαμπάς είναι ο πρώτος άντρας στη ζωή της, κι αυτό δεν μπορεί παρά να σημαίνει ότι θα αγαπηθούν παράφορα, θα παρεξηγηθούν εκατομμύρια φορές και θα τη «σημαδέψει» με χίλιους τρόπους.
Όμως για όσους γνωρίζουν τη σχέση πατέρα και κόρης Ρένου Λυσιώτη και Βέρας Λυσιώτη θα ομολογήσουν ότι είναι παροιμιώδης. Χαρακτηριστικός είναι και ο «ύμνος» που έγραψε η Βέρα Λυσιώτη για τα γενέθλια του Ρένου Λυσιώτη:
«Καλημέρα σε όλους… Σήμερα είναι για μένα μια μέρα ξεχωριστή, γιατί είναι του πατέρα μου τα γενέθλια.
Σίγουρα όλοι οι φίλοι μου θα έχουν από καιρό καταλάβει πόσο πολύ αγαπώ τον πατέρα μου. Όσοι από σας τον γνωρίζουν καταλαβαίνουν και το γιατί … Ο Ρένος είναι ένας νέος με πείρα πάνω από οκτώ δεκαετίες που δεν παραπονιέται ποτέ για την ηλικία του ή για ό,τι δεν μπορεί να κάνει… γιατί απλά μπορεί. Χαίρεται τη ζωή όπως αυτός θέλει. Δεν ακολουθεί κανόνες παρά μόνο την καρδιά του. Είναι ακόμα ένας άντρας που μπορεί να γοητεύει κάθε γυναίκα με το χαμόγελό του, τους τρόπους του και την ευγενική συμπεριφορά του, την εξυπνάδα του και φυσικά με την τρέλλα που διατηρεί… Οι φίλες μου τον λατρεύουν και χαίρονται να τον περιτριγυρίζουν για κουβέντα και γλυκοχαμόγελα. Επικοινωνεί καλά και εύκολα μ’ όλους όποιας και νάναι ηλικίας. Πολλοί τον θαυμάζουν γιατί είναι δίκαιος και σωστός, για την καλοσύνη του, τις γνώσεις του, μα πιο πολύ για την ζωή του που την ζει με χαρά και απλότητα.
Η μητέρα μου τον λατρεύει. Χαίρομαι που τη βλέπω να τον κοιτάζει με τόση αγάπη, να του θυμώνει για τα παιδιαρίσματα του και να καυγαδίζει μαζί του σαν νιόπαντρη ερωτευμένη.
Ο Ρένος είναι ο καλύτερος μου φίλος. Είναι το σπάνιο είδος του πατέρα που βλέπει την κόρη του σαν ίση με αυτόν, ελεύθερη, ανεξάρτητη γυναίκα, χωρίς ποτέ να προσπαθεί να επέμβει στην ζωή της ή να της αλλάξει γνώμη ή πεποιθήσεις αφού πρώτα της δώσει την δική του συμβουλή. Είναι ένας άντρας που δεν ντρέπεται να κλάψει, ευαίσθητος και συγκινησιακός.
Εγώ είμαι τόσο πολύ μαζί του συνδεδεμένη που νιώθω κάθε του συναίσθημα σαν να ’τανε δικό μου. Υπήρξαν στιγμές κάποτε που νόμισα πως αφού μεγάλωσα ήταν καιρός να σταματήσω να τον αγαπώ τόσο… Τώρα γελώ μ’ αυτή μου την σκέψη γιατί ένας πατέρας σαν αυτόν δεν μπορεί ποτέ να αντικατασταθεί στην καρδιά μου.
Έτσι, περήφανα βροντοφωνάζω σ’ όλους πως σήμερα είναι μια σπουδαία μέρα γιατί ο πιο σημαντικός για μένα άνθρωπος στον κόσμο γιορτάζει έναν ακόμα χρόνο ευλογημένης ζωής. Χρόνια πολλά, πατέρα μου»
Εφ. Αντίλογος, 12 Ιανουαρίου 2018
Ο ΡΕΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΡΑ
Η γέννηση της Βέρας άλλαξε πολύ τη ζωή μας. Η μαμά της τη λάτρευε, την πρόσεχε υπερβολικά και ήταν αρκετά αυστηρή μαζί της. Με μένα είχε διαφορετική σχέση, γιατί τη μεταχειριζόμουν πάντοτε ως φίλη μου. Ως πατέρας το πιο σημαντικό νομίζω που της προσέφερα ήταν την ελευθερία της. Δεν της έβαλα ποτέ όρια. Ως χαρακτήρες έχουμε πολλά κοινά, όπως την αγάπη μας για την πατρίδα, για τον άνθρωπο, για τα ζώα. Η Βέρα είναι ένας υπέροχος άνθρωπος, εξωστρεφής, ειλικρινής και που ξέρει να αγαπά και να το δείχνει. Αν δεν ήταν κόρη μου, θα την αγαπούσα ως γυναίκα.
Η ΒΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΡΕΝΟ
Είχαμε πάντα μια πολύ ιδιαίτερη σχέση με τον μπαμπά μου και από μωρό ένιωθα ότι μπορούσα να του πω τα πάντα. Δεν υπήρχαν ούτε ταμπού μεταξύ μας, ούτε θέματα εκτός συζήτησης. Ήταν πάντα ήρεμος και μου συμπεριφερόταν σαν να ήμουν η καλύτερή του φίλη. Θυμάμαι που μικρή τον ρωτούσα «Παπάκη, πού θα βρω έναν άντρα σαν εσένα;» και αυτός μου απαντούσε, «Α, μην ανησυχείς, δεν θα βρεις, γι’ αυτό διάλεξε ελεύθερα όποιον θέλεις». Θυμάμαι που με ενοχλούσε το γεγονός ότι η καλοσύνη του δεν έβρισκε την ανάλογη ανταπόκριση. Μεγαλώνοντας, αυτό που τελικά έμαθα δίπλα του, ήταν πως ό,τι κάνεις, το κάνεις για σένα, χωρίς να ζητάς πίσω. Η πιο σημαντική συμβουλή που μου έδωσε ποτέ, ήταν το να σέβομαι τον εαυτό μου, γιατί με έκανε να νιώθω ασφάλεια στη δική μου γνώμη, άσχετα αν διαφέρει από των υπολοίπων. Με έμαθε να μην φοβάμαι να είμαι ο εαυτός μου.
Η ΒΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΡΑ
Μεγάλωσα λαμβάνοντας όλη την αγάπη που μπορούσε να έχει ένα παιδί από τους γονείς του. Εκείνη την εποχή ήταν παράξενο για τα κυπριακά δεδομένα το ότι είχα μαμά επιχειρηματία, γιατί πολύ λίγες ήταν εκείνες που εργάζονταν. Η δική μου ήταν συνεχώς με ένα τηλέφωνο στο χέρι. Κάναμε πολλά πράγματα οι δυο μας και τη θυμάμαι να με πηγαίνει από παιδί μαζί της στις παραγγελίες στο εξωτερικό. Μπαίνοντας στην επιχείρηση, ήμασταν και οι δύο πολύ εκρηκτικές προσωπικότητες και ερχόμασταν συχνά σε σύγκρουση. Μάθαινα, όμως, από εκείνη. Μια φορά όταν τη ρώτησαν αν έχουμε κοινά, είχε πει ότι «Είμαστε και οι δύο τόσο κοινωνικές που και στη ζούγκλα να μας ρίξεις, θα κάνουμε φίλους». Ο μπαμπάς μου, από την άλλη, ήταν πάντα πιο ήπιος και λειτουργούσε σαν η ζυγαριά στη ζωή των δυο μας.
Τάνια Νεοκλέους
Omikron, τεύχος 290/29.12.2020
Ανάρτηση Βέρας Λυσιώτη
Με πολλή συγκίνηση μα και περηφάνια, σας ενημερώνω ότι ο πατέρας μου αύριο, Τετάρτη, θα παραδώσει στο Μουσείο Αγώνος όλο το Αρχείο του της ΕΟΚΑ, που φύλαγε τόσα χρόνια.
Ένα κομμάτι από την ιστορία της οικογένειάς μου δεν θα υπάρχει δίπλα μου. Οι «Μνήμες Αγώνος», ένα τεράστιο βαρύ άλμπουμ που κορδωτή μετέφερα στα γόνατά μου από μικρό κοριτσάκι μέχρι πρότινος, για να το δείξω σε όλους τους ξένους μας, τώρα πια θα είναι πλάι σε άλλα κειμήλια αγωνιστών.
Να μας το προσέχεις, Αντρέα Κάρυε. Κοντά σας η πιο λαμπρή ιστορία της Κύπρου διαφυλάττεται και ζει στην αιωνιότητα.
19 Νοεμβρίου 2019
Χαιρετισμός Βέρας Λυσιώτη
Σας καλωσορίζω με πολλή χαρά και συγκίνηση και σας ευχαριστώ που είσαστε απόψε παρόντες στην τόσο σημαντική για μένα βραδιά, στην παρουσίαση του βιβλίου: «Ρένος Λυσιώτης-Γιγάντιες Ψυχές».
Ένα βιβλίο μέσα από το οποίο θα γνωρίσετε μια ακόμα πλευρά του πατέρα μου, εσείς όλοι εδώ, φίλοι, συναγωνιστές και γνωστοί του, τον άνθρωπο, τον αγωνιστή, τον πατριώτη, τον φίλο.
Το βιβλίο αυτό, το ξεκίνησα δύο χρόνια πριν, με την βοήθεια του κύριου Κιτρομηλίδη, τον οποίο θερμότατα ευχαριστώ αλλά κάποια στιγμή από ανησυχία μήπως ο πατέρας μου δεν το ενέκρινε, το σταμάτησα και το άφησα. Παρόλα αυτά δεν εγκατάλειψα την επιθυμία μου να το φτάσω μέχρι την έκδοση, και σήμερα ευχαριστώ όσους με παρότρυναν και πίστεψαν ότι άξιζε να συνεχίσω.
Από μικρή τον ακολουθούσα σε όλες τις εθνικές γιορτές και ποτέ δεν έλειπα από κάθε επέτειο στην οποία θα μίλαγε. Ήμουν πάντα η πρώτη της οποίας διάβαζε την ομιλία του για να του την «εγκρίνω». Είχε πάντα άγχος και αγωνία, εγώ όμως, όχι μόνο του την «ενέκρινα» μα πάντα δάκρυζα από συγκίνηση. Συγκίνηση για τον άνθρωπο που είχε τόσο έντονα αισθήματα, για τον άνθρωπο που μνημόνευε, για τον αγωνιστή με την Γιγάντια Ψυχή. Και όταν τον άκουα να εκφωνεί την ομιλία του ομολογώ ότι κάθε φορά ήταν σαν να τον άκουγα για πρώτη φορά, μου ξύπναγε και μου ξυπνάει τα ίδια αισθήματα, με εξέπληττε και εξακολουθεί να με εκπλήττει. Με εκπλήττει που τόσα χρόνια μετά, η φωνή του ακόμα τρεμοπαίζει από τα δάκρυα που δεν συγκρατεί, η φωνή του δυναμώνει από το πάθος της αγωνιστικότητας, η φωνή του με δύναμη περίσσια και με τα χέρια ψηλά βροντοφωνάζει με ενθουσιασμό «χαίρε ω χαίρε λευτεριά» και κάνει την καρδιά μου να σκιρτά και να χτυπά δυνατά όπως και την καρδιά του κάθε Έλληνα που τον ακούει να ριγεί και να νιώθει περήφανος για την ιστορία του.
Αυτό το βιβλίο με τις ομιλίες του πατέρα μου είναι για μένα ένας ύμνος στην πατρίδα, στην φιλία, στην αγάπη, στα ιδανικά. Ένας ύμνος στις Γιγάντιες Ψυχές των ηρώων που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την ελευθερία.
Γι’ αυτό πιστεύω ότι οι ομιλίες αυτές δεν ανήκουν μόνο σε μένα, στην οικογένεια μου αλλά σε όλους εμάς που θέλουμε να θυμούμαστε την πιο ηρωική σελίδα της ιστορίας μας και θέλουμε να ελπίζουμε ότι αυτά τα όμορφα ιδανικά που υπήρξαν, θα συνεχίζουν να εμπνέουν τα παιδιά μας.
Είμαι σίγουρη ότι ο πατέρας μου απόψε χαίρεται για την έκπληξη που του επιφύλασσα γι’ αυτά τα Χριστούγεννα αν και είναι το ελάχιστο δώρο αγάπης και τιμής που θα μπορούσα να του κάνω.
Γι’αυτό θα ήθελα να του πω μπροστά σας, πως είμαι περήφανη που τον έχω πατέρα.
Χαιρετισμός Γιώργου Κιτρομηλίδη
[…] Πρόκειται για ένα βιβλίο αγάπης, μνήμης, τιμής αλλά και φρονηματισμού και προβληματισμού. Η αγαπητή φίλη Βέρα Λυσιώτη, προσφέρει το έργο αυτό στον πατέρα της εκφράζοντας με ωραίο, συγκινητικό και μοναδικό τρόπο όλα τα υπέροχα συναισθήματα της αγάπης, της εκτίμησης, του σεβασμού, του θαυμασμού, της ευγνωμοσύνης, της περηφάνιας. […] Θερμά συγχαρητήρια απευθύνουμε προς τη Βέρα Λυσιώτη και για την τόσο συγκινητική προσφορά αγάπης και τιμής προς τον πατέρα της και για το εξαιρετικό αποτέλεσμα μιας πολύμηνης προσπάθειας που στόχευε να τιμήσει τις Γιγάντιες Ψυχές των αγωνιστών μας.
Χαιρετισμός Παύλου Παρασκευά
[…] Για το λόγο αυτό θεωρώ ότι η έκδοση «Γιγάντιες Ψυχές» , δώρο της Βέρας Λυσιώτη προς τον πατέρα της, αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο συντήρησης της ιστορικής μνήμης, ιδιαίτερα χρήσιμο για όσους επιζητούν την αλήθεια και την εθνική αυτογνωσία.
Με τις σκέψεις αυτές εκφράζω την εκτίμηση και το σεβασμό μου προς τον ανιδιοτελή αγωνιστή και άνθρωπο Ρένο Λυσιώτη και τα θερμά συγχαρητήρια προς τη Βέρα Λυσιώτη και τον Παγκύπριο Πολιτιστικό Σύλλογο για την αξιέπαινή τους πρωτοβουλία.
Χαιρετισμός Θάσου Σοφοκλέους
Όπως μου αποκάλυψε βαθύτατα συγκινημένος, η ιδέα, η έμπνευση, και η εκτέλεση του όλου έργου, οφείλεται στην αγαπημένη του θυγατέρα Βέρα, που ενήργησε εν αγνοία του Ρένου και του το παρουσίασε ως δώρο τα Χριστούγεννα. Χωρίς να το καταλάβω μου μετέδωσε την όλη συγκίνηση και με έπιασε το σχέδιο. Συγκινήθηκα. Βλέπετε εκτός από τις μακροχρόνιες σχέσεις μου με τον Ρένο, συμβαίνει να γνωρίζω και τη Βέρα από τον καιρό που ήταν στο Γυμνάσιο παιδούλα, και τούτο συντελεί και επαυξάνει τις ευαισθησίες μου στο έπακρο.
Καλογραμμένο, με διάχυτη την άπειρη αγάπη στον λατρευτό της πατέρα, η Βέρα, εκτός από τα βιώματα που κουβαλά από την ημέρα που ήρθε στον κόσμο και όντας συνεχώς πλάι στον πατέρα της, σταχυολόγησε με επιδεξιότητα και ορθολογισμό, μέσα από τα κείμενα, τις ομιλίες, τα άρθρα και τα τόσα άλλα γραφόμενα του Ρένου, ό,τι καλύτερο μπορούσε και μας τον παρουσιάζει ζωντανό, ανάγλυφο, ατόφιο, ξεχωριστό Πατριώτη, αδιαμφισβήτητο και καταξιωμένο, αγωνιστή της ελευθερίας και της δημοκρατίας, λάτρη της Ελλάδας και οραματιστή της Ένωσης.
[…] Ιδιαίτερα τούτο ισχύει για όλους εκείνους που δεν έχουν την τύχη να έχουν κοντά τους μια άξια Βέρα. Ευχαριστώ ειλικρινά και συγχαίρω την αγαπητή Βέρα Λυσιώτη, για την ωραία, ευγενική και συγκινητική της αυτή έμπνευση και πρωτοβουλία, που αποτελεί μια πρωτοποριακή ενέργεια της σημερινής νεολαία μας. Σ’ αυτή τη νεολαία στηριζόμαστε και εναποθέτουμε τις ελπίδες μας, στα παιδιά μας δηλαδή και στους διαδόχους μας.
Να σου ζήσει, Ρένο μου η Βέρα σου και να σου δίνει πάντα χαρές και να σε κάνει οσημέραι περήφανο όπως την έκανες και σύ.
Παρουσίαση του βιβλίου από τον Επίτιμο Καθηγητή Ουράνιο Μ. Ιωαννίδη
Κυρίες, Κύριοι,
Παίρνοντας στα χέρια μου το βιβλίο που απόψε παρουσιάζουμε με τίτλο «Ρένος Λυσιώτης» και υπότιτλο «Γιγάντιες Ψυχές», ξεκίνησα την πρώτη ανάγνωση του και χωρίς να το καταλάβω στάθηκα για ώρα πολλή στον πρόλογο της Κας Βέρας Λυσιώτη που τον διάβασα και τον ξαναδιάβασα και ειλικρινά δεν μπορούσα να ξεκολλήσω από την καταληκτήρια πρόταση-αφιέρωση της.
Γράφει: «Στους εναπομείναντες ρομαντικούς επαναστάτες και στον αγαπημένο μου γιο Φάνο με την ελπίδα να του σταθεί χρήσιμο στη ζωή του».
Δεν σας κρύβω ότι η αφιέρωση αυτή συνειρμικά με έσπρωξε να θυμηθώ μια μοναδική προσταγή του Νικόλα Καζαντζάκη που δεν αφορά μόνο τους ρομαντικούς επαναστάτες και τον αγαπημένο της γιο Φάνο μα που αφορά ή πρέπει να αφορά όλους εμάς μαζί μα και τον καθένα από μας ξεχωριστά. Μια προσταγή με τη σκληρή γλώσσα του Νικόλα Καζαντζάκη. Έγραψε: «Πρώτο σου χρέος εκτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους. Το δεύτερο να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος να παραδώσεις στους νεώτερους τη μεγάλη εντολή να σε περάσουν».
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το βιβλίο που επιμελήθηκε, έκδωσε και μας παρέδωσε η κα Βέρα Λυσιώτη είναι η υλοποίηση της προσταγής του Νικόλα Καζαντζάκη, που με τόσο γλυκό τρόπο την επαναλαμβάνει στην αφιέρωση της. […]
Και ο κ. Ρένος Λυσιώτης είναι ένας από τους λίγους πολύ ξεχωριστούς του επικού εθνικοαπελευθερωτικού μας αγώνα του 55-59. Θα το δούμε μέσα από τις σελίδες του βιβλίου που επιμελήθηκε η κα Βέρα που όμως είναι γραμμένο διά χειρός Ρένου Λυσιώτη. Διά χειρός μεν, κατάθεση πνεύματος και ψυχής δε. […]
Η Βέρα διάλεξε και έβαλε στο βιβλίο μερικές στιγμές του Ρένου και αυτό κάνει το βιβλίο μοναδικό. Δεν έγραψε τα άπαντα του Ρένου αλλά μερικά μόνο επεισόδια. Απεφυγε τα γνωστά και δηλωμένα. Δεν έγραψε βιογραφία. Ούτε απολογία ζωής. Όμως πέτυχε να μας δώσει τον αληθινό Ρένο. Το ξεχωριστό Ρένο, Τον μοναδικό Ρένο. Και ακόμα το κλίμα μιας εποχής. Μιας εποχής που συνεχίζει, να παραδειγματίζει, να προσκαλεί και να προκαλεί, να ερεθίζει και να εξάπτει.
Μα πάνω απ’ όλα να είναι οδοδείκτης. Μας έδωσε ένα Ρένο που έδωσε τα πάντα και αρνήθηκε να πάρει οτιδήποτε. Ήταν και τότε είναι και τώρα περήφανος γιατί έκανε το καθήκον του.
Συγχαρητήρια και ευγνώμονες ευχαριστίες στον Ρένο για ότι έκανε που άξιζε να γραφτεί και συγχαρητήρια και ευχαριστίες ευγνώμονες στη Βέρα που ό,τι γράφτηκε αξίζει να διαβαστεί και ένα μικρό μέρος του μας το παραδίδει απόψε.
Αντιφώνηση Ρένου Λυσιώτη
Ήταν σούρουπο, παραμονής Χριστουγέννων όταν μπήκε στο δωμάτιο η κόρη μου, η Βέρα, κρατώντας ένα μικρό δέμα.
«Σου έφερα δώρο για τα Χριστούγεννα», μου είπε.
Ψαχούλεψα ερευνητικά το δέμα. «Μου φαίνεται πως είναι βιβλίο· ευχαριστώ» είπα, σκίζοντας το περιτύλιγμα
Στο εξώφυλλο μπροστά στα έκπληκτα μου μάτια πρόβαλε μια παλιά φωτογραφία μου στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης της Πύλας. Ξαφνιάστηκα. Ξανακοίταξα. Δεν ήταν λάθος. Ήταν η φωτογραφία μου και πιο πάνω τυπωμένο τ’όνομά μου. Κοίταξα βιαστικά τις επόμενες σελίδες: «Χαιρετισμός του τέως Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γλαύκου Κληρίδη, Χαιρετισμός της πρώην Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού, Κλαίρης Αγγελίδου, Πρόλογος Βέρας Λυσιώτη» διάβασα. Στράφηκα απορημένος στη Βέρα
«Έκαμα επιλογή από ομιλίες και συνεντεύξεις σου και ετοίμασα αυτό το βιβλίο για σένα»
Βούρκωσα. Τα δάκρυα κύλησαν ασυγκράτητα. Αγκάλιασα την αγαπημένη κόρη. Μετροφύλλησα ξανά το βιβλίο. Ομιλίες, πανηγυρικοί, επιμνημόσυνο λόγο, συνεντεύξεις, φωτογραφίες από τα παλιά. Ξαναζωντάνεψαν οι μνήμες, ξαναζωντάνεψαν οι ήρωες, ξαναζωντάνεψαν οι φίλοι, τα παλικάρια που χάρισαν τη ζωή τους στο βωμό της Ελλάδας και της Λευτεριάς. Το κλάμα της συγκίνησης μετατράπηκε σε λυγμό, σε γοερή οιμωγή για τα παιδιά που έφυγαν, για τα όνειρα που έσβησαν, για να μετατραπεί και πάλι σε ευχαριστήρια αναφυλλητά για το μεγάλο δώρο, το πιο μεγάλο δώρο της ζωής μου, που είναι ακόμα πιο μεγάλο γιατί ήταν προσφορά αγάπης του παιδιού στον πατέρα.
Παρουσίαση του βιβλίου στο «Σπίτι της Κύπρου», στην Αθήνα
Την Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2011, παρουσιάστηκε στο Σπίτι της Κύπρου, το βιβλίο του αγωνιστή Ρένου Λυσιώτη ΓΙΓΑΝΤΙΕΣ ΨΥΧΕΣ, σε επιμέλεια Βέρας Λυσιώτη και Γιώργου Κιτρομηλίδη. Στο βιβλίο εμπεριέχονται εμπνευσμένα κείμενα, ομιλίες, πανηγυρικοί χαιρετισμοί, επικήδειοι και επιμνημόσυνοι λόγοι, καθώς και συνεντεύξεις μέσα από τις οποίες αντανακλώνται οι σκέψεις, η ζωή και τα πιστεύω του Ρένου Λυσιώτη.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με τον χαιρετισμό του Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Ιωσήφ Ιωσήφ, ο οποίος επισήμανε την χρησιμότητα του βιβλίου ως πρωτογενούς ιστορικής πηγής γιατί, όπως είπε, τα πρωτότυπα κείμενα, επιστολές, συνεντεύξεις του Ρένου Λυσιώτη για την περίοδο ’55-’59 στην Κύπρο, που περιέχονται στο βιβλίο, το καθιστούν ιδιαίτερα σημαντικό στις μέρες μας, όπου πολλά θέματα είναι επιδεκτικά ερμηνειών και παρερμηνειών.
Στη συνέχεια ο συντονιστής της παρουσίασης, ο ζωγράφος κ. Δημήτρης Αληθεινός, έκανε μια σύντομη αναφορά στη μακροχρόνια φιλία του με τον Ρένο Λυσιώτη, καθώς επίσης και στην προσωπικότητά του, δίνοντας τον λόγο στην κ. Βέρα Λυσιώτη.
Η κ. Λυσιώτη, στην οποία οφείλεται και η πρωτοβουλία της έκδοσης του βιβλίου, μίλησε με θαυμασμό και αγάπη για τον πατέρα της Ρένο Λυσιώτη και την πορεία της έκδοσης του βιβλίου, το οποίο, όπως είπε, είναι ένας ύμνος για την πατρίδα, την αγάπη, την οικογένεια, τη φιλία, τα ιδανικά.
Σύντομο χαιρετισμό απηύθηνε ο Δρ Γιώργος Κιτρομηλίδης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Frederick, ο οποίος αναφέρθηκε στη συνεργασία του με τη Βέρα Λυσιώτη, τονίζοντας ότι το βιβλίο τιμά τον Ρένο Λυσιώτη και προβάλλει το έργο του, τις δραστηριότητές, την προσφορά και τους αγώνες του, χαρακτηρίζοντας το ως ένα σεμνό μνημείο, έναν έπαινο και ένα μνημόσυνο των ηρώων της Κύπρου. […]
Θα μπορούσα να σας μιλάω ώρες για τις συζητήσεις που έχουμε κάνει με τον Ρένο για τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ, αλλά θα βάλω μια άνω τελεία για να ξαναγυρίσουμε πιθανότατα σ’ αυτό το θέμα στην συζήτηση, υπογραμμίζοντας μια άλλη, αφανή θα έλεγα ιδιότητα του Ρένου, εκείνη του πατέρα. Με την διαπίστωση «το μήλο κάτω από τη μηλιά έχει πέσει», παρακαλώ την κόρη, Βέρα Λυσιώτη να πάρει τον λόγο.
Η Βέρα Λυσιώτη στο «Σπίτι της Κύπρου»
Αγαπητοί μου,
Σας καλωσορίζω με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση στην αποψινή παρουσίαση του βιβλίου «Ρένος Λυσιώτης – Γιγάντιες Ψυχές», εδώ στην Αθήνα, στο σπίτι της Κύπρου όπου βρίσκομαι για πρώτη φορά με το μικρό μου βλαστάρι τον γιό και περήφανο εγγονό.
Απόψε παρουσιάζουμε ένα βιβλίο το οποίο ξεκίνησα τρία χρόνια πριν με τον κύριο Κιτρομηλίδη, μαζεύοντας ομιλίες και υλικό από το αρχείο του πατέρα μου, με σκοπό να γίνει ένα βιβλίο που προοριζόταν για προσωπικό δώρο – έκπληξη – σ’ αυτόν. Στην πορεία όμως σταμάτησα από ανησυχία μήπως ο πατέρας μου – πάντοτε σεμνός και μετριόφρων – δεν το ενέκρινε. Ευχαριστώ σήμερα τους φίλους που με παρότρυναν να το συνεχίσω και να το εκδώσω, για να ζήσω απόψε αυτή την ιδιαίτερη τιμή να βρίσκομαι εδώ. Κύριε Αληθεινέ, κύριε Κιτρομηλίδη, σας ευχαριστώ.
Μέσα από το βιβλίο «Γιγάντιες Ψυχές» θα γνωρίσετε απόψε τον Ρένο Λυσιώτη, τον άνθρωπο, τον αγωνιστή, τον φίλο, τον ρομαντικό πατριώτη και θα τιμήσουμε όλους όσους αγωνίστηκαν για τα ιερά ιδανικά.
Από μικρή ακολουθούσα πάντα τον πατέρα μου σε όλες τις εθνικές γιορτές και ποτέ δεν έλειπα από κάθε ευκαιρία στην οποία θα μίλαγε. Ήμουν πάντα η πρώτη της οποίας διάβαζε την ομιλία του για να του την εγκρίνω. Είχε πάντα άγχος και αγωνία για την γνώμη μου, μα εγώ όχι μόνο πάντα την ενέκρινα μα δάκρυζα από συγκίνηση. Συγκίνηση για τον άνθρωπο που είχε τόσο έντονα αισθήματα, για τον άνθρωπο που μνημόνευε, για τον αγωνιστή με την γιγάντια ψυχή. Και όταν τον άκουα να απαγγέλλει την ομιλία του έκανε την καρδιά μου να κτυπά ακόμα πιο δυνατά από έκπληξη και θαυμασμό που τόσα χρόνια μετά, η φωνή του ακόμα τρεμόπαιζε από τα δάκρυα που δεν συγκρατούσε, η φωνή του δυνάμωνε από το πάθος της αγωνιστικότητας, η φωνή του με δύναμη περίσσια και τα χέρια ψηλά, βροντοφώναζε κάθε φορά με ενθουσιασμό «Χαίρε ω χαίρε ελευθερία’.
Αυτό το βιβλίο με τις ομιλίες του πατέρα μου είναι για μένα ένας ύμνος στην πατρίδα στην αγάπη, στην φιλία, στα ιδανικά. Γι’αυτό πιστεύω ότι δεν ανήκουν μόνο σε μένα και στην οικογένεια μου αλλά και στον καθένα από μας για να αντλεί δύναμη, πάθος και έμπνευση από την ποίηση του λόγου του Ρένου Λυσιώτη και τα ωραία και αγνά ιδανικά που υπήρξαν μέσα σε όλες τις γιγάντιες ψυχές.
Κλείνοντας θα ήθελα να πω ότι είμαι περήφανη για το ήθος και την λεβεντιά που επέδειξε στην ζωή του, περήφανη που ζω μαζί του την όμορφη και αισιόδοξη αντιμετώπιση της ζωής.
«Γιγάντιες ψυχές» είναι ο τίτλος του ιστορικού βιβλίου, του πατριδολάτρη αγωνιστή της θρυλικής ΕΟΚΑ, Ρένου Λυσιώτη. Όπως αναφέρει στον πρόλογό της η Βέρα Λυσιώτη, κόρη του συγγραφέα, αυτό το βιβλίο είναι ένα δώρο αγάπης και τιμής προς τον πατέρα της, τον άνθρωπο που δίχως καμιά ιδιοτέλεια, αθόρυβα και περήφανα, αγωνίστηκε για την πατρίδα μας και εξακολουθεί ακούραστος να την τιμά. Η πρώτη ενότητα απαρτίζεται από ομιλίες του Ρένου Λυσιώτη με χρονολογική σειρά, σχετικές με τον Αγώνα της ΕΟΚΑ και τους Αγωνιστές.
Στη δεύτερη ενότητα συμπεριλαμβάνονται οι συνεντεύξεις μέσα από τις οποίες καθρεφτίζονται οι σκέψεις, η ζωή και τα «πιστεύω» του αγωνιστή. Οι φωτογραφίες περιέχονται στο αδημοσίευτο βιβλίου του Ρένου Λυσιώτη «Μνήμη Αγώνος» και είναι όλες βγαλμένες από τον ίδιο παράνομα στα Κρατητήρια Πύλας. Το βιβλίο η Βέρα Λυσιώτη το αφιερώνει στους εναπομείναντες ρομαντικούς επαναστάτες και στον αγαπημένο της γιο Φάνο, με την ελπίδα να του σταθεί χρήσιμο στη ζωή του.
Χαρ. Χαραλαμπίδης, εφ. Σημερινή, 16 Φεβρουαρίου 2011
Γιγάντιες Ψυχές – Δώρο Ζωής
Βρισκόμασταν οικογενειακώς στη Θεσσαλονίκη για τα Χριστούγεννα. Παραμονή Χριστουγέννων, σούρουπο, καθόμουνα σ΄έναν καναπέ στο ξενοδοχείο όπου μέναμε και απολάμβανα τη θάλασσα. Έρχεται η Βέρα και μου δίνει ένα δώρο. Έψαξα το πακέτο και αντιλήφθηκα ότι επρόκειτο για ένα βιβλίο. Χάρηκα, γιατί μου αρέσει να διαβάζω. Έσκισα το περιτύλιγμα και προς μεγάλη μου έκπληξη είδα στο εξώφυλλο τη φωτογραφία μου στα κρατητήρια Πύλας, το 1956. κοιτάζω μέσα και βλέπω “Ρένος Λυσιώτης – Γιγάντιες Ψυχές”, χαιρετισμός Γλαύκου Κληρίδη, χαιρετισμός Κλαίρης Αγγελίδου, πρόλογος Βέρας Λυσιώτη. Εκεί συγκινήθηκα και άρχισα να κλαίω. Μου λέει «Έψαξα και βρήκα ομιλίες, πανηγυρικούς, συνεντεύξεις, και τις έκανα βιβλίο για να στο χαρίσω. Το ετοιμάζω δύο χρόνια τώρα. Φοβόμουν, μήπως θα θύμωνες ή δεν θα ήθελες, αλλά διάφοροι φίλοι με ενεθάρρυναν, προχώρησα και σου το χαρίζω…». Κοιτάζοντας τις επικεφαλίδες, πέρασαν μπροστά μου διάφοροι φίλοι, συναγωνιστές και το κλάμα της συγκίνησης μετατράπηκε σε μια κραυγή, λυγμό χαράς, λύπης και πολλών άλλων συναισθημάτων. […]
«Νιώθω περήφανος»
Είμαι περήφανος, γιατί προσέφερα στην πατρίδα μου εκείνα που μπορούσα να προσφέρω. Νιώθω περήφανος που είμαι γιος του Ξάνθου Λυσιώτη και πατέρας της Βέρας Λυσιώτη. Το μάθημα που έπρεπε να μου δώσει η ζωή, και δεν μου το έδωσε, είναι να μην εμπιστεύομαι τόσο εύκολα. Αλλά έχω αποφασίσει ότι είναι καλύτερα να εμπιστεύομαι και ας με ξεγελούν στο τέλος, παρά να είμαι ένας δυστυχισμένος άνθρωπος που δεν εμπιστεύεται κανέναν. Η φιλία είναι πολύτιμη. Ένας άνθρωπος που μπορεί να πει ότι στη ζωή του έχει 2-3 αληθινούς φίλους, πραγματικούς, είναι ευτυχισμένος. Η οικογένεια είναι ιερή. Η δόξα είναι για τους ήρωες, σε αυτούς που χάρισαν τη ζωή τους για την πατρίδα. Εμείς απλά προσφέραμε ο,τι μπορούσαμε για την πατρίδα.
Νατάσα Κακούτση, περιοδ. Cube, τχ. 1, Απρίλιος-Μάιος 2011
Κάποτε η εγγονή Βέρα είχε ζητήσει από τον παππού Ξάνθο Λυσιώτη ένα βιβλίο για παιδιά. Και ήρθε το γνωστό και βραβευμένο «Τραμπαλίσματα». Τώρα ο εγγονός Φάνος, γιος της Βέρας, ζήτησε από τον παππού Ρένο Λυσιώτη ακόμα ένα βιβλίο του. Και ήρθε το «Στρατάρχα μου, παραδίδομαι».
Δρ Γ. Κιτρομηλίδης, εφ. Φιλελεύθερος, 6 Ιουνίου 2016